YEKDEM Nedir?
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM), fosil yakıtların enerji tüketimindeki payını azaltmak ve yenilebilir enerji üretimini desteklemek amacıyla 2005’te hayata geçirilmiş bir mekanizmadır. Yenilenebilir enerji kullanarak elektrik üreten santrallere alım garantisi vererek maliyetlerinin karşılanmasını sağlar.
Ülkemizde rüzgâr, güneş, hidroelektrik, jeotermal ve biyokütle enerjisi, YEKDEM kapsamında desteklenen yenilebilir enerji kaynaklarıdır. Elektriğini bu kaynaklardan elde eden enerji santralleri, başvuru yaparak YEKDEM bünyesine katılır ve YEK kanununda öngörülen tarifeden üretim başına destek alırlar.
YEKDEM finansmanı, elektrik satış tarifelerinin bir parçasıdır. Her yenilebilir enerji kaynağı için ayrı olmak üzere, YEK (Yenilenebilir Enerji Kaynağı) Kanunu çerçevesinde kilovat saat bazında sabit bir destek ücreti belirlenmiştir.
Üretici ve kullanıcılara sunulan diğer tüm devlet teşvikleri için sayfamızı inceleyin: Enerji Destekleri>>
YEKDEM Bedeli
YEKDEM’in, destek amacıyla yenilenebilir enerji santrallerinden alım garantisi verdiği elektriğe ödeyeceği birim fiyata YEKDEM fiyatı denir. 1 Temmuz 2021 itibariyle dolar cinsinden Türk lirasına çevrilen bu ödeme garantisi, her enerji kaynağı için farklı olmak üzere birim elektrik başına sabittir.
YEK Kanunu uyarınca yenilenebilir enerji kaynağı belgesini almış santraller, YEKDEM fiyat tarifesine göre elektriğini devlete satar. Bu tarifede, üretilen her 1 kW/sa elektrik başına,
- Hidroelektrik santrallere 40 kuruş,
- Rüzgâr ve güneş enerjisi santrallerine 32 kuruş,
- Jeotermal enerji tesislerine ise 54 kuruş fiyatla alım garantisi verilmiştir.
Faturada YEKDEM Maliyeti
YEKDEM bünyesindeki santrallerin desteklenebilmesi için elektrik tedarik şirketlerinin elektrik satış fiyatları üzerinden kesilen bedele YEKDEM maliyeti denir. Bu maliyet, Amerikan doları cinsinden alındığı ve elektrik birim fiyatına da yansıdığı için tedarikçiye ve tüketicilerin omzuna büyük yük bindirir hâle gelmişti. 1 Temmuz 2021’den itibaren YEKDEM destek fiyatının döviz kurundaki yükselmeler sebebiyle Türk lirası cinsine çevrilmesi kararlaştırıldı.
Elektrik faturası hesaplama konusunda bilgilenmek için yazımızı okuyun: Fatura Hesaplama, Sorgulama ve Ödeme>>
Faturada YEKDEM Farkı Bedeli
YEKDEM farkı, öngörülmüş YEKDEM birim bedeli ile gerçek YEKDEM birim bedeli arasındaki farktır. Bu fark, müşterinin tüketimi ile çarpıldıktan sonra takip eden dönemlerde tedarik şirketi tarafından faturaya yansıtılır. EPDK’nın genellikle her yıl sonunda sonraki yıl için hesaplayarak duyurduğu bedel, öngörülen YEKDEM bedeli olarak kabul edilir. Bu tahmin bazen senede iki defa, yılın ikinci yarısı için de, yapılır. Gerçekleşen YEKDEM birim bedeli ise EPİAŞ’ın tüm enerji piyasası katılımcılarının mali uzlaştırmasını kesinleştirdiğinde, elektrik tedarikçisi firmaların üzerine düşen kesin YEKDEM maliyetini ifade eder.
YEKDEM farkı bedeli, elektrik tedarik şirketi ile serbest tüketici arasında düzenlenen sözleşmelerden kaynaklanan bir maliyettir. Piyasa tedarik maliyeti üzerinden ona oranlı bir kâr marjı konularak faturalama yapıldığında hesaplamaya dâhil edilir.
Piyasa takas fiyatı ve YEKDEM bedeli toplamına belli bir miktar kâr marjının eklendiği bir sözleşme düzenlenirse, öngörülen YEKDEM bedeli baz alınarak hemen ay sonuna yansıtılacak bir faturalandırma işlemi gerçekleştirilir. Daha sonra EPİAŞ bünyesinde kesin YEKDEM birim fiyatı da belli olduğunda, aradaki fark sonraki dönemler için faturalara yansıtılır. Eğer kesin bedel, öngörülen bedelden az olursa bu kez de mahsuplaşmaya gidilir.
Elektrik fiyat kalemleri hakkında daha ayrıntılı bilgi için sayfamızı inceleyin: Elektrik Fiyatları>>
YEKDEM Mahsuplaşma
YEKDEM bedelinden doğan farkın faturaya eklendiği ya da fatura toplamından düşüldüğü durumlar, elektrik faturasına "mahsuplaşma" olarak yansır. YEKDEM mahsup, mahsup ilâve ya da mahsup tenzil gibi adlandırılan yeni bir fatura kalemi olarak görünür.
YEKDEM Başvurusu
YEKDEM'den faydalanmak için öncelikle santralin kaydedilip onaylanması gerekmektedir, bu da başvuruya tabidir. Başvuruları onaylamakla sorumlu olan EPDK, 2023 yılı için YEKDEM başvuru duyurusunu yayınlamıştır. Buna göre, yenilenebilir enerji santralleri için YEKDEM bünyesine dâhil olarak destek almak isteyen santral sahipleri, 30 Kasım 2022'ye kadar başvurularını EPDK'ya iletmelidir. Başvurular elektronik ortamda kabul edilecektir. 2023 EPDK YEKDEM Başvuru Duyurusu'na EPDK web sitesi üzerinden ulaşabilirsiniz. Başvuru, gerekli ek belge ve dilekçeler de eklenerek EPDK web sitesine bağlı sisteme yüklenmelidir: EPDK elektronik başvuru sayfası
Başvuruya konu santralin 1 Kasım 2012'den itibaren işletmeye girmiş olması, başvuru tarihi itibariyle de geçici kabulünün yapılmış olup tamamen ya da kısmen işletmeye alınmış olması gereklidir. Santral sahibi tüzel kişiler, duyuru ekindeki yetkilendirme dilekçelerini doldurarak bir gerçek kişiye elektronik başvuru için yetki vermelidir. Elektronik başvuruya EPDK duyuru ekinde yer alan örneğe uygun bir geçici kabul tutanağı da eklenmelidir.
Yenilebilir Enerji Kaynakları ve YEKDEM
Türkiye’nin yenilenebilir enerji kullanımında YEKDEM’in pozitif etkisinden söz etmek mümkündür. YEKDEM, 2005 yılında uygulanmaya başladığında Türkiye’de 13 bin megavat kadar kurulu yenilenebilir enerji gücü mevcuttu. 2021 Nisan itibariyle bu miktar neredeyse 51 bin megavata ulaştı. 2021 itibariyle başvurusu sonuçlanan 800’ün üzerinde santralin YEKDEM desteklerinden faydalanacağı öngörülüyor.
Kurulu gücü 31 bin 280 megavata ulaşan hidroelektrik santralleri, YEKDEM’den en çok destek alan yatırım olarak ön plana çıkıyor. 9.543 megavata ulaşan kurulu rüzgar enerjisi gücü, 7.070 megavatlık güneş enerjisi santralleri, 1.595 megavat güçle jeotermal enerji tesisleri ve 945 megavatlık biyokütle enerjisi üretimi de hidroelektriği takip ediyor.
Yenilenebilir enerji hakkında daha fazla bilgi için sayfamıza göz atın: Yenilenebilir Enerji Kaynakları>>
Yeni YEKDEM Yönetmeliği
EPDK'nın yenilenebilir enerji kaynaklarının belgelendirilmesine ve desteklenmesine ilişkin yönetmelikte yaptığı Mayıs 2021 tarihli düzenlemeye Resmî Gazete arşivi üzerinden ulaşabilirsiniz: Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesine ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik