Serbest Tüketici Nedir?
EPDK tarafından belirlenen yıllık elektrik enerjisi limitinden daha fazla tüketimde bulunan veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip olan gerçek veya tüzel kişiye “serbest tüketici” denir. Elektrikte serbest tarife, tedarikçi seçme özgürlüğüne bağlıdır.
Serbest tüketici limitini aşmasına rağmen bu hakkını kullanmayan tüketicilere ise "serbest tüketici adayı" denir.
Elektrikte Serbest Tüketici Limiti 2024
Serbest tüketicilik için yıllık elektrik tüketim alt limiti, 2023 yılında 1.000 kilovat saat (kW/sa ya da kWh) olarak belirlenmiştir. Bunun aylık faturadaki karşılığı ise yaklaşık olarak 120 liradır. Bu miktarlarda elektrik tüketen her tüketici, serbest tüketici limitini aşmış ve kendi elektrik tedarikçisini seçme hakkını elde etmiş olur.
İndirimli elektrik, 2001 yılından beri gündemde olsa da ilk yıllarında ancak büyük fabrikaların yararlanabileceği bir tüketim alt sınır uygulaması ile yürürlükteydi. 2013 yılından itibaren yapılan yönetmelik değişiklikleri ile alt sınır kademeli olarak aşağıya indirilerek, ufak işyerleri ve ev tüketicilerine de serbest tüketici olarak indirimli elektrikten yararlanma yolu açıldı.
Serbest Tüketici Bilgileri Sorgulama
Serbest tüketici olup olmadığınızı, e-Devlet üzerinden “EPİAŞ Elektrik Serbest Tüketici Bilgileri Sorgulama” kanalına ulaşarak kolayca sorgulayabilirsiniz.
Elektrik faturası sorgulama ve ödeme için ilgili sayfamızı inceleyin: Fatura Sorgulama
Elektrik Faturasından Serbest Tüketici Bilgisi Öğrenme
Elektrik faturanızda, cari yıl ile bir önceki takvim yılına ait tüketim miktarlarınız yer alır. Bunu, güncel serbest tüketici limiti ile kıyaslayıp faturanız üzerinden beyan ederek serbest tüketicilik durumunuzu öğrenebilirsiniz.
Serbest Tüketici İçin İndirimli Elektrik
İndirimli elektrikten istifade etmek, serbest tüketicilerin, elektrik tedarikçisini değiştirerek aynı elektriği kesinti, arıza veya sayaç değişimi yaşamadan, devletin belirlemiş olduğu tarifeden daha avantajlı bir fiyata alabilmesi anlamına gelir.
İndirimli elektrik tedarikçileri hakkında daha detaylı bilgi edinmek için ilgili sayfamızı ziyaret edin.
Elektrik tedarik firmaları, serbest tüketiciye temel olarak üç çeşit indirim uygularlar:
1. Zamsız Elektrik Faturası
1 yıl boyunca kWh birim fiyatınız değişmez. Bu sayede bir yıl boyunca aynı tüketime aynı ödemeyi yapmış olursunuz.
2. Sürekli İndirimli Elektrik Faturası
1 yıl boyunca kWh birim fiyatı üzerinden %10-%12 arası sürekli bir indirim alırsınız. Ama bu tarifede genel olarak yapılan zamlardan etkilenirsiniz.
3. İlk Ay Bedavalı Elektrik Faturası
1 yıllık sözleşme yaptığınızda, ilk ay için elektrik faturanız “0”₺ olarak gelir. Bazı firmalar bunu tek sunarken, bazıları yukarıdaki iki seçenekten biriyle birlikte sunabilir.
Elektriğine ne kadar ücret ödeneceği hakkında bilgilenmek için yazımıza göz atın: Elektrik Fiyatları
Nasıl Serbest Tüketici Olunur?
Serbest tüketici statüsüne geçiş yapmak için bir belge alıp ibraz etmeye artık gerek yoktur. Tüketici beyanı esas alınarak, tekil kod olarak da bilinen abone numarası EPİAŞ sisteminde sorgulanır. Fatura ve kullanım miktarları, serbest tüketici limitini aşıyorsa statü onaylanır ve hemen tedarikçi seçim aşamasına geçiş yapılır.
Serbest Tüketici Olmanın Avantajları
- Kendi tedarikçinizi kendiniz seçersiniz.
- Aldığınız elektrik miktarı değişmeden indirimli elektrikten faydalanırsınız.
- Farklı seçenekleri ve sözleşmeleri kıyaslayarak en uygun tarifeyi en ucuz koşullarda alabilirsiniz.
- Memnun kalmama, iflas, fesih gibi durumlarda tedarikçi değiştirme özgürlüğünü korursunuz.
- Elektrik üretiminin bir kısmını yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılayan tedarikçilere geçiş yapıp çevre dostu uygulamalara destek olabilirsiniz.
Elektrik Tedarik Şirketleri ve Serbest Tüketici
2001 yılında başlayan elektrik piyasasının serbestleşme süreci ile birlikte, eskiden devletin belirlediği fiyattan ve tek bir kurum üzerinden satılan elektrik artık birçok tedarikçi tarafından müşterilere satılabilir hale geldi. Bugünkü piyasa koşullarında elektrik firmaları, müşterilerine sattıkları elektriği farklı yerlerden (elektrik piyasası, diğer tedarikçi firmalar, yurt dışı tedarikçi firmaları) tedarik etme imkânına sahipler.
Elektrik tedarik şirketleri, bu şekilde daha uygun fiyata elektrik temin edip, elektriği uygun kampanyalar ile müşterilerine ulaştırabilmeye başladılar. Daha fazla müşteri kazanabilmek için sürekli daha ucuza elektrik temin edebilmenin, operasyonel maliyetlerini azaltabilmek için de kendilerini geliştirmenin yollarını aramaktalar. Serbest tüketiciler için avantaj sağlayan bu durumda tek yapmanız gereken, kendiniz için en iyisi olduğunu düşündüğünüz elektrik tedarik firmaları arasından en ucuzunu seçip bu fırsattan faydalanmak.
İndirimli Elektrik Tedarikçisi Seçerken Dikkat Etmeniz Gerekenler
Faturalarınızda ne kadar indirim olacağı, anlaşma sağlanan elektrik tedarik firmasına göre değişmektedir. Doğru tarife seçimiyle yılda bir fatura bedeli kadar tasarruf edebilirsiniz. Bu seçimde yardımcı olacak bazı noktalar şunlardır:
- Serbest tüketici tarife türleri: Tüketici olarak ilk yapılması gereken, sunulan tarife tiplerinden (sabit tarife, ulusal endeksli indirim garantili tarife vb.) hangisinin en ideal olduğuna karar vermektir. Daha sonra aynı tipte tarifeleri sunan tedarikçiler arasında fiyat ve indirim kıyaslaması yapılır.
- Elektrik birim fiyatı: Uygulanacak olan fiyatlamalar, kW/sa üzerinden belirlenir. Burada tarifeyi ve tedarikçiyi seçerken, indirim kampanyalarını (zamsız, indirimli, ilk ay bedava), kampanyanın birim fiyatını ve ek avantajlarını karşılaştırıp, bütçenize en uygun olanı seçmenizi öneririz.
- Serbest tüketim sözleşmesi: Özellikle dikkat edilmesi gereken hususların başında erken fesih maddesi gelir. Diğer sektörlerdeki gibi, elektrik sektöründeki sözleşmeler de genelde 1 yıllığına yapılır ve tüketici tarafından erken fesih edilmesi durumunda çeşitli cezai yaptırımlar içerir. Taahhüt süresi, fiyat garantisi ve güvence bedeli koşulları da önem arz eder.
- Elektrik faturası otomatik ödeme: Elektrik şirketinin, sizin kullanmakta olduğunuz banka ile otomatik ödeme anlaşması olup olmaması önemli bir faktör olabilir.
- Elektrik faturası ödeme kanalları: PTT ve diğer ödeme noktalarının varlığı, internet veya mobil telefon üzerinden ödeme kolaylığı gibi hizmetler de servis kalitesi bakımından tüketicinin işini kolaylaştırmaktadır.
- İndirimli elektrik firma kimliği: EPDK lisansının yanı sıra, elektrik firmasının kaç yıldır kurulu olduğu, sermayesi, herhangi bir holdinge bağlı olup olmadığı, üretim tesisinin olup olmadığı gibi konular araştırılır.
- İndirimli elektrikte müşteri memnuniyeti: İnternette tedarikçi firma hakkında araştırma yaparak veya firmanın çağrı merkezini arayıp oradaki personelin ne kadar bilgili ve yardımcı olduğunu test ederek müşteri memnuniyeti konusunda fikir edinilir.
Elektrikte Serbest Tüketici Tarifeleri
Tedarikçi değiştirirken serbest tüketicilerin büyük çoğunluğu ilk olarak fiyata bakar. Ancak tedarikçilerin sunmakta olduğu tarifeler çeşitlendikçe, kıyaslama yapmak ve tüketici için en doğru olanını seçmek zorlaşabilir. Elektrik tedarik firmaları, serbest tüketicilere temel olarak sabit fiyatlı veya ulusal tarifeye endeksli tarifeler sunar.
1. Sabit Birim Fiyatlı Tarifeler
Taahhüt süresi boyunca kW/sa birim fiyatınız değişmez. Bu sayede taahhüttünüz boyunca aynı tüketime aynı ödemeyi yapmış olursunuz.
YEKDEM’i Hariç Sabit Fiyatlı Tarifeler
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) maliyeti haricindeki fiyatların, sözleşme boyunca sabit tutulduğu tarifelerdir. YEKDEM için açıklanacak birim maliyetlerine göre toplam faturanız her ay güncellenir. Farklı ön ödeme vadelerinden faydalanabilirsiniz.
Piyasa Takas Fiyatı Hariç Sabit Fiyatlı Tarifeler
Piyasa Takas Fiyatı (PTF) haricindeki birim başına maliyet kalemleri her ay sabittir. PTF’lerdeki değişime göre aylık toplam fiyat belirlenir. Çeşitlendirilmiş vadeli ön ödeme seçenekleri sunar.
2. Ulusal Tarife/TEDAŞ Endeksli Tarifeler
Taahhüt süresi boyunca kW/sa birim fiyatı üzerinden sürekli bir indirim alırsınız. Ama bu tip tarifelerde devletin 3 ayda bir yaptığı tarife değişikliklerinden etkilenirsiniz. Fiyatlar ve indirimler, EPDK’nın belirlediği ulusal tarife fiyatlarına göre şekillenir. Ulusal tarifedeki artış ve azalış oranında ek indirim almış olursunuz.
3. YEKDEM ve PTF’ye Endeksli Tarifeler
Müşterinin tüketimi esas alınarak tedarik edilecek enerjinin maliyetine göre belirlenen alternatif tarifelerdir. Taahhüt süresince değişecek piyasa fiyatlarına göre tarifenin birim fiyatı da güncellenecektir. Ön ödeme vadeleri mevcuttur.
Mesken Aboneliğinde Serbest Tüketici Hakkından Faydalanmak
Mesken aboneliğinizi serbest tüketici statüsünde kullanabilirsiniz. Lisanslı tedarik firmaları arasından seçiminizi yaptıktan sonra bir sözleşme imzalayarak resmen serbest tüketici hakkınızdan istifade etmiş olursunuz. Gerekli durumlarda uygun sayaç tedariği ve değişimi de anlaşacağınız enerji tedarik şirketinin sorumluluğunda olan bir hakkınızdır.
Abonelik ücretleri, yeni abonelik açtırma veya üzerine alma başvurusu gibi konular hakkında bilgilenmek için Yeni Elektrik Aboneliği yazımızı okuyun.
Elektrik Tedarik Şirketi Seçim İşlemi
Serbest tüketici olma hakkına sahip olup bu hakkından faydalanmak isteyen mesken tüketicisinin, EPDK web sitesi üzerinden ulaşabileceği lisanslı tedarik şirketlerinden uygun gördüğü birisiyle ikili anlaşma imzalaması gerekir. İkili anlaşmadan kasıt, gerçek veya tüzel kişiler arasında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisi ve/veya kapasitesinin alınıp satılması işlemi hakkında yapılan ve kurul onayına bağlı olmayan ticari anlaşmalardır.
Serbest Tüketici Abonelik Sözleşmesi
Mesken abonelerine, “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)” uyarınca uygulanan “Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği (ASY)” çerçevesinde asgari koşulları sağlayan bir sözleşme teklif edilmesi esastır. Bu sözleşme kapsamında değerlendirilemeyecek hususların mevcut olması halinde ise “Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği” kapsamındaki düzenlemeler baz alınır.
Mesken abonesi, elektrik tedarik şirketi ile dayanağı TKHK olan ASY’ye göre belirlenen usul ve esaslar dahilinde bir “Abonelik Sözleşmesi” imzalar. Abonelik Sözleşmesi/Anlaşması imzalanırken, Enerji Alım-Satım Bildirim Formu / Bilgilendirme Formu ve varsa Taahhütname belgelerinin, serbest tüketiciye imzalamak üzere sunulması gerekir.
Anlaşılan Elektrik Tedarik Şirketi İflas Ederse Ne Olur?
Firma bilgilendirmesi ve EPDK piyasa yönetim sistemi paltformu aracılığıyla öğrenebileceğiniz tedarikçi iflas durumlarında, ilgili ayın 20'sine kadar yeni bir tedarikçi seçerek sonraki aydan itibaren onların tarifesine göre faturalandırılabilirsiniz. Eğer yeni bir tedarikçi seçmeyecekseniz, usulsüz elektrik kullanımı durumuna düşmemek için iflastan sonraki 15 gün içerisinde EPİAŞ'ın görevlendirdiği tedarikçiyle perakende satış sözleşmesi imzalamanız gerekir. Son kaynak tarifesi sayesinde bu tip durumlarda elektriksiz kalmanız önlenir.
Elektriği Son Kaynak Tarifesine Göre Alan Serbest Tüketici
Son kaynak tarifesi, firmanın iflası veya anlaşmazlık gibi sebeplerle bir süre tedarikçisiz kalan serbest tüketicilere, aynı bölgedeki serbest tüketici olmamış veya aday statüsünde kalıp hakkını kullanmamış tüketicilere uygulanan tarife üzerinden elektrik sağlanmasıdır. Bu tarife kurul onayıyla şekillenir, tedarikçisi iflas etmiş, tedarikçi seçimini yapmamış veya sözleşmesini feshetmiş tüketicilere elektrik tedariği garantisi sağlar.
Serbest tüketiciler, elektrik tedarik şirketiyle aralarındaki ikili sözleşmenin herhangi bir şekilde sona ermesi durumunda veya değişiklik talep etmeleri hâlinde, bölgelerinden sorumlu olan tedarik şirketinden son kaynak tedariki dahilinde elektrik enerjisi veya kapasitesi satın alabilir.
Serbest Tüketicilerde Tedarikçi Değiştirme İşlemi
Eğer bir serbest tüketici, yeni bir tedarik şirketine geçmek istiyorsa, öncelikle hâli hazırdaki aboneliğini sonlandırması gerekmektedir.
Mevcut perakende satış sözleşmesi, tüketici tarafından doldurulan, örneğine EPDK sitesinden ulaşılabilecek Perakende Satış Sözleşmesi Formunun tüketicinin yeni tedarikçisi tarafından görevli tedarik şirketine sunulması kaydıyla sona erdirilebilir. Tedarik firması değişimi ve mevcut sözleşmenin sona erdirilmesi, tüketicinin elektriğinin kesilmesine sebep olmaz.
Tedarik Şirketi ve Serbest Tüketici Anlaşma Uyuşmazlıkları
Anlaşma/Sözleşmeden kaynaklı uyuşmazlıkların çözümünde:
- Tutarı Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen değerin altı uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetlerine,
- Değeri belirlenen sınırı aşan uyuşmazlıklarda ise tüketici mahkemelerine, tüketici mahkemelerinin olmadığı yerlerde de asliye hukuk mahkemelerine başvurulması gerekecektir.
