Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği kapsamında Elektrik Piyasasında Mahsuplaşma, “belirli bir zaman içerisinde gerçekleşen, tüketim ve üretimin birbirinden düşürülerek kWh cinsinden net tüketim ya da net üretim değerinin bulunması” işlemine verilen isimdir.
Bir üretim tesisi mahsuplaşma sonucunda; ihtiyaç fazlası olarak şebekeye verdiği elektrik enerjisi tüketimini, aynı ay içerisinde gerçekleştirdiği elektrik enerjisinden mahsup ederek ihtiyaç fazlası elektrik enerjisini görevli tedarik şirketine verir ve bu şekilde ödeme alır. Bu işlem sonucunda görevli tedarik şirketi, mahsuplaşma sonucu ortaya çıkan fazla elektrik tüketimi için kendisine fatura düzenler.
Mahsuplaşma, güneş enerjisi sisteminin maddi faydalarından birisidir. 12.05.2019 tarihi itibariyle yürürlüğe giren yasa kapsamında şirket kurmaya gerek kalmadan tüzel kişilere elektriklerini kendileri üretip satabilme imkanı sağlanmıştır. Aylık mahsuplaşma olarak adlandırılan bu uygulama devlet ile alışveriş imkanı sunar.
Muhtelif mahsuplaşma, müşterinin TL olarak alacağı iadenin yeni oluşan faturasından düşürülen bedeline verilen addır.
Resmi Gazetede 12 Mayıs 2019’da yayınlanan yönetmelik, cephe ve çatı uygulamalı güneş enerjisine dayalı olan üretim tesislerine yöneliktir. Yani ihtiyaç fazlası olan elektriği satabilmek için tesisi ya çatıya ya cepheye kurmak gerekmektedir. Güneş enerjisi tesisinin arazi üzerine kurulması durumunda herhangi bir mahsuplaşma söz konusu olmaz.
Ticarethane ya da sanayi tüketicisi olanların kurabileceği maksimum güç, faturada yer alan sözleşmede belirtilir. Mesken tüketicilerinin kurabilecekleri maksimum güç çoğunlukla 10 kW olarak belirlenmiştir. Elektrik faturasında bulunan sözleşme gücü 10 kW’ın altındaysa, kurulacak olan tesis faturadaki sözleşme gücü ile sınırlıdır.
Tüzel ya da gerçek kişi olmak, mahsuplaşma esnasında uygulanan yöntemi değiştirmez. Mahsuplaşma işlemine başlamak için öncelikle dağıtım şirketine başvurmak gerekir.
Mahsuplaşmanın amacı, kurulmuş olan güneş enerjisi tesisiyle ihtiyaç duyulan elektriği çatıdaki tesis ile karşılayarak ihtiyaç fazlasının ise şebekeye verilmesidir. Bu takip, çift yönlü sayaçlarla sağlanır. Tüzel kişilerde dağıtım şirketi tarafından her ay sayaç okuma yapılarak alış ve veriş verileri tespit edilip hesaplanır ve bildirilir. Şebekeye verilen enerjinin kWh cinsinden değeri hesaplanıp güncel fiyattan elektrik alınan dağıtım şirketine fatura kesilir. Mesken abonelerinde ise faturadan düşüş şeklinde görüntülenebilir.
Mahsuplaşmada yapılan yatırımın değeri aylık hesaplanamasa dahi yıl bazında daha net anlaşılmaktadır. Ülkemizde yaz ve bahar aylarında güneşlenme süresi daha uzundur. Kış aylarında durum bunun tam tersidir. Bu demek olur ki yaz mevsiminde dağıtım şirketine kesilen fatura tutarı artarken faturadaki düşüş daha çok olabilir. Kış mevsiminde ise bu oranlardaki azalmalar olasıdır. Hatta yıl bazında yapılan değerlendirme sonucunda faturaların sıfırlandığı dahi görülebilir.
Mahsuplaşmanın diğer bir faydası ise elektrik fiyatlarına gelecek olan zamdan etkilenmeyecek olmaktır. Çünkü dağıtım şirketine ay sonunda keseceğiniz faturanın birim fiyatı ile size dağıtım şirketinin kestiği elektrik fiyatı aynıdır. Elektriğe gelen zam size bir dezavantaj oluşturmaz. Hatta güneş enerjisi tesisinizle ihtiyaç duyduğunuz elektriği kullanmak amorti süresini kısaltarak yapılan yatırımın size daha erken geri dönmesini sağlayacaktır.
Yenilenebilir enerji tesisine sahip olmak ve elektrikte dışa bağımlılığı azaltmak için güneş enerjisi ile mahsuplaşmak en uygun yatırımdır.
Aylık mahsuplaşma sistemi aşağıdaki gibidir;
Üretim, tüketimden fazla ise ihtiyaç fazlası olan elektrik görevli tedarik şirketince satın alınır. Üretim, tüketimden daha az ise oluşan fark kadar görevli tedarik şirketince elektrik faturası tahakkuk ettirilir.
Aynı ay içerisinde olmak üzere mahsuplaşma sonucu bir üretim tesisi şebekeye verdiği elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlası olan kısmını, tüketimini aynı ay içerisinde yaptığı elektrik enerjisinden mahsup ederek tüketimin ya da üretimin fazla olması kapsamında görevli tedarik şirketine fatura keser. Bunun sonucunda ihtiyaç fazlası olarak şebekeye verdiği elektrik enerjisi için ödeme alır ya da mahsuplaşma sonucunda ortaya çıkan fazla elektrik tüketimi için ilgili tedarik şirketince kendisine fatura düzenlenir.
Sektörde aylık mahsuplaşma uygulaması canlılık kazandıracak gibi görünse de yıllık mahsuplaşma sayesinde yılın bazı aylarında kullanılan âtıl çatıların da görüş olarak pazarın kullanımına açılacağı düşünülmektedir. Özellikle turizm ve tarım gibi mevsimlik işletmelerde yapılan yıllık mahsuplaşma uygulaması ile yıl içindeki tüketim farklılıkları ve mevsimsel üretimden etkilenmeyecektir.
Mahsuplaşmada yasal süreç aşamaları aşağıdaki gibidir;
Yasal süreçte 1 kW’tan MW’lık projelerde dahil olduğunda hiçbir farklılık bulunmamaktadır. Temelde aynı aşamalar istenmektedir. Dağıtım şirketlerinin isteklerine ya da projenin büyüklüğüne göre evrak süreci çeşitlilik kazanmaktadır. Mahsuplaşmanın gerçekleşmesi adına yasal süreçlerin tamamının sonuçlandırılması gerekmektedir. Sonrasında ise mutlaka dağıtım şirketiyle bir sistem kullanım anlaşması imzalanmalıdır.